Powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności (powództwo opozycyjne) stanowi merytoryczny środek obrony dłużnika przeciwko niezgodnej z prawem egzekucji, zarówno co do samej zasadności, jak i dopuszczalności egzekucji. Abstrahując od samych podstaw, na jakich można je oprzeć, pojawia się zasadnicze pytanie o to do kiedy można takie powództwo wytoczyć?
Powództwo opozycyjne może być wytoczone niezależnie od tego, czy przeciwko dłużnikowi zostało już wszczęte postępowanie egzekucyjne, czy też się takie postępowanie egzekucyjne toczy albo świadczenie w toku postępowania egzekucyjnego zostało wyegzekwowane w części, byleby istniało jeszcze zobowiązanie objęte tytułem wykonawczym, w całości lub choćby właśnie w części. Wobec tego, dłużnik może żądać pozbawienia (czy też ewentualnie ograniczenia) wykonalności tytułu wykonawczego tak długo, jak długo zachodzi możliwość jego wykonania. Innymi słowy tylko istnienie możliwości, choćby tylko częściowego, wykonania tytułu wykonawczego, czyli nadawanie się przez taki tytuł wykonawczy do egzekucji, pozwala na wystąpienie z powództwem zmierzającym do uzyskania efektu w postaci uniemożliwienia prowadzenia egzekucji z tego tytułu wykonawczego (czyli właśnie z powództwem opozycyjnym). Wytoczenie powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności jest niedopuszczalne wówczas, gdy wygasła wykonalność takiego tytułu wykonawczego na skutek wyegzekwowania całego świadczenia. Jeżeli bowiem zobowiązanie na skutek zapłaty lub innego zdarzenia przestało istnieć, tytuł wykonawczy nie jest już egzekwowalny.
Powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, jak już wspomniano wyżej, nie jest możliwe do wywiedzenia po wykonaniu tytułu wykonawczego w całości. Z chwilą zakończenia egzekucji, w której wierzyciel zdołał w całości się zaspokoić, traci wierzyciel prawo dysponowania aktem wykonawczym, który zostaje zatrzymany w aktach postępowania egzekucyjnego. Wobec wykonania tytułu wykonawczego w wyniku wyegzekwowania całości świadczenia, jego wykonalność wygasa, w związku z czym nie można już żądać pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego. Co za tym idzie, realizacja w całości stwierdzonego tytułem wykonawczym zobowiązania czyni niedopuszczalnym powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego.
Co więcej, wyegzekwowanie w toku procesu o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności całej należności objętej tym tytułem wykonawczym, powoduje, że żądanie pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego staje się bezprzedmiotowe i wówczas orzekanie o pozbawieniu wykonalności tytułu wykonawczego jest niedopuszczalne, skoro wykonalność konkretnego tytułu wygasła, postępowanie egzekucyjne zostało zakończone, a ponowna egzekucja na podstawie takiego tytułu wykonawczego nie może być wszczęta. W takim jednak wypadku, wbrew temu co na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, dłużnik nie jest pozbawiony jakiegokolwiek pola manewru, lecz może zmienić żądanie pozwu i wnieść o zasądzenie odszkodowania lub zwrot wyegzekwowanego świadczenia.