Ostatnie wichury, które przeszły nad Polską dały się we znaki wszystkim. Podstawowym problemem dziesiątek, jeżeli nie setek tysięcy, odbiorców, w ostatnich dniach stał się brak energii elektrycznej i związane z tym niedogodności i szkody, w postaci choćby braku ogrzewania, zepsutych zapasów żywności, jak również nawet brak możliwości wykonywania pracy w przypadku części odbiorców. Mało kto jednak wie, że bez względu na przyczynę przerw w dostawach energii elektrycznej przysługuje odbiorcom od przedsiębiorstwa energetycznego bonifikata w cenie świadczonej przez tego operatora usługi. Jeszcze mniej osób stara się o udzielenie wspomnianej bonifikaty. Niesłusznie, i tym bardziej niesłusznie wobec stale rosnących cen energii elektrycznej, ponieważ jak już wspomniano, operator energetyczny nie może odmówić jej udzielenia, jeżeli spełnione zostały ku jej udzieleniu kryteria określone w powszechnie obowiązujących przepisach prawa, zwłaszcza, że wśród kryteriów tych ustawodawca nie zawarł żadnych wyłączeń, zwłaszcza w postaci „siły wyższej”.
Poniżej udostępniam Państwu do wykorzystania przez Państwa darmowy wniosek do operatora energetycznego o przyznanie bonifikaty z kompleksową argumentacją ku temu. Niektóre wskazane w nim pozycje i dane, zwłaszcza dane osobowe, co oczywiste, wymagają samodzielnego uzupełnienia.
POBIERZ DARMOWY WNIOSEK KLIKAJĄC W JEDNĄ Z DWÓCH IKONEK PONIŻEJ
Dalej zaś w treści wyjaśnienie najważniejszych kwestii związanych z tematem wpisu.
Dostarczanie energii elektrycznej jest obowiązkiem o charakterze niezaprzeczalnie niezwykle ważnym, obecnie z uwagi na postęp techniczny i powszechne używanie urządzeń zasilanych energią wręcz podstawowym dla prawidłowego funkcjonowania zarówno gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw, co sprawia, że przerwy w dostarczaniu energii powodują bardzo poważne zakłócenia w ich codziennej pracy.
MAKSYMALNA DŁUGOŚĆ PRZERWY W DOSTAWIE PRĄDU
Maksymalną długość przerwy w dostawie prądu określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. W przypadku gospodarstw domowych, zgodnie z § 40 ust. 5 ww. Rozporządzenia jednorazowa przerwa w dostawie energii elektrycznej nie może przekroczyć:
- jeżeli jest to przerwa planowana – 16 godzin,
- jeżeli jest to przerwa nieplanowana (awaria) – 24 godzin.
Zgodnie z tym samym przepisem ww. Rozporządzenia, w ciągu roku suma czasów przerw w dostawie energii elektrycznej jednorazowych długich (trwające dłużej niż 3 minuty i nie dłużej niż 12 godzin) i bardzo długich (trwające dłużej niż 12 godzin i nie dłużej niż 24 godziny) nie może przekroczyć w przypadku:
- przerw planowanych – 35 godzin,
- przerw nieplanowanych – 48 godzin.
Istotną informacją jest jednak to, że czas przerwy liczy się od momentu uzyskania przez przedsiębiorstwo energetyczne zgłoszenia o braku energii elektrycznej.
WARUNKI UBIEGANIA SIĘ O BONIFIKATĘ
Możliwość ubiegania się o bonifikatę przez odbiorców w przypadku przekroczenia tych terminów przez operatora energetycznego co do zasady wynika szczegółowo zarówno z umowy z operatorem energetycznym o dostawy energii elektrycznej, jak i z powyższego Rozporządzenia.
Innymi słowy, jeżeli przedsiębiorstwo energetyczne chce uniknąć konieczności udzielenia bonifikat swoim odbiorcom, powinno przywrócić zasilanie w energię elektryczną lub usunąć awarię w powyższym czasie. Jeżeli tego nie uczyni, odbiorcom pozbawionym energii elektrycznej ponad wskazany czas, przysługuje rzeczona bonifikata.
Stawiając sprawę jeszcze prościej, odbiorca może ubiegać się o bonifikatę wówczas jeżeli jednorazowa przerwa w dostawie energii elektrycznej trwała dłużej niż 16 godzin w przypadku zaplanowanego braku dostawy lub dłużej niż 24 godziny w przypadku awarii albo jeżeli przerwy w dostawie energii elektrycznej w skali roku trwały łącznie dłużej niż odpowiednio 35 godzin w przypadku zaplanowanego braku dostawy lub 48 godzin w przypadku awarii.
WYSOKOŚĆ BONIFIKATY
Wysokość bonifikaty za przerwy w dostawie prądu wynika z kolei z § 41 Rozporządzenia z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną.
I tak zgodnie z jego ustępem pierwszym za każdą niedostarczoną jednostkę energii elektrycznej odbiorcy końcowemu:
- przyłączonemu do sieci o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV (dop. takim jak właśnie m.in. gospodarstwa domowe) przysługuje bonifikata w wysokości dziesięciokrotności ceny energii elektrycznej, o której mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. b ustawy (dop. cena za kWh), za okres, w którym wystąpiła przerwa w dostarczaniu tej energii;
- przyłączonemu do sieci innych napięć niż te, o których mowa w pkt 1, przysługuje bonifikata w wysokości pięciokrotności ceny energii elektrycznej, o której mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. b ustawy, za okres, w którym wystąpiła przerwa w dostarczaniu tej energii.
Ilość niedostarczonej energii elektrycznej w dniu, w którym miała miejsce przerwa w jej dostarczaniu, ustala się natomiast na podstawie poboru tej energii w odpowiednim dniu poprzedniego tygodnia, z uwzględnieniem czasu dopuszczalnych przerw określonych w umowie lub odrębnych przepisach.
Bonifikatę oblicza się zatem jako iloczyn wskazanej wyżej X-krotności ilości energii niedostarczonej po upływie maksymalnej dopuszczalnej przerwy w dostawie prądu i wartości tej energii.
TRYB PRZYZNAWANIA BONIFIKATY
Bonifikata nie zostanie przyznana automatycznie, dlatego aby ją utrzymać należy złożyć do operatora systemu dystrybucyjnego, a więc przedsiębiorstwa przesyłowego, z którym zawarta została umowa o dostawy energii elektrycznej stosowny wniosek o przyznanie bonifikaty. Jego złożenie nie wiąże się dla składającego z żadnymi opłatami. Na rozpoznanie wniosku i odpowiedź operator ma 30 dni.
Operatorzy energetyczni częstokroć odmawiają przyznania bonifikaty powołując się na wspomnianą wcześniej tzw. „siłę wyższą” (przeważnie niekorzystne zjawiska pogodowe takie jak właśnie gwałtowne wichury). Jest to jednak praktyka operatorów energetycznych nieprawidłowa i niemająca podstaw. Od takowej bezzasadnie odmownej decyzji przysługuje reklamacja i warto ją złożyć oraz konsekwentnie dochodzić swoich praw i przysługujących należności. Gdyby i to się nie powiodło, odbiorca może dochodzić swoich należności co do zasady przed sądem powszechnym, nie licząc ewentualnego trybu polubownego przewidzianego dla konsumentów z wniosku do Koordynatora do spraw negocjacji działającego przy Prezesie URE w sprawie pozasądowego rozwiązania sporu. Odbiorcom przysługuje także ewentualna możliwość złożenia skargi na operatora energetycznego do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.
CHARAKTER BONIFIKATY
Ewentualne zapisy w umowie o dostawy energii elektrycznej zawartej z konsumentem a dotyczące wyłączenia odpowiedzialności operatora energetycznego stanowić mogą przy tym klauzulę niedozwoloną, a co za tym idzie nie będą wiązać konsumenta. Przykład takiej klauzuli w takowym przypadku znajduje się w Rejestrze Klauzul Niedozwolonych pod pozycją nr 354.
Co więcej, wbrew powszechnej argumentacji operatorów energetycznych, brak jest podstaw do przyjmowania twierdzeń, że bonifikata jest „karą ustawową” lub też „karą umowną” bądź też, że ma charakter odszkodowawczy. Bonifikata zmniejsza bowiem wysokość świadczenia pieniężnego (ceny lub opłaty) w związku z wykonaniem świadczenia rzeczowego w niższej jakości. Funkcją bonifikaty jest wzajemne dostosowanie wysokości świadczeń w wykonaniu zasady ich ekwiwalentności, a nie kompensata szkody. Bez znaczenia dla jej funkcji jest sposób obliczania wysokości bonifikaty, gdyż podobnie jak cena stanowi ona element umowy stron. Przyjęcie odmiennego punktu widzenia prowadziłoby w konsekwencji do sytuacji, w której ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwo energetyczne ponosiłby odbiorca energii. Byłby on bowiem obowiązany do spełnienia swojego świadczenia pieniężnego w pełnej wysokości, pomimo że świadczenie wzajemne, chociażby na skutek zjawiska siły wyższej, było niższej jakości od umówionej. Podkreślić należy, że udzielenie bonifikaty nie wyłącza obowiązku odszkodowawczego, jeżeli następstwem nienależytego wykonania zobowiązania była szkoda wierzyciela. Z uwagi na taki charakter bonifikaty, przyczyna wywołująca zdarzenie powodujące konieczność jej udzielenia, jest bez znaczenia. Wystąpienie zjawiska „siły wyższej” może wyłączać odpowiedzialność odszkodowawczą, ale nie uzasadnia naruszenia zasady ekwiwalentności świadczeń. Tłumaczenia operatora energetycznego związane zatem z zaistnieniem „siły wyższej” były, są i pozostaną bez żadnego znaczenia, zaś bonifikata nadal będzie odbiorcom należna.
Podobne stanowisko zajmuje Prezes Urzędu Regulacji Energetyki oraz Sąd Najwyższy, który podjął dnia 18 września 2014 r. w sprawie o sygnaturze III SZP 1/14 uchwałę, iż „Przewidziane w art. 45a ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r.- Prawo energetyczne (jednolity tekst: Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 ze zm.) bonifikaty za niedotrzymanie przez przedsiębiorstwo energetyczne standardów jakościowych obsługi odbiorców energii oraz parametrów jakościowych energii elektrycznej przysługują odbiorcom energii, bez względu na przyczyny nienależytego wykonania zobowiązania umownego przez przedsiębiorstwo energetyczne”.
Sąd Najwyższy dodatkowo zważył, że z unormowań odnoszących się wprost do bonifikaty za przerwy w dostarczaniu energii elektrycznej wynikają dwie przesłanki powstania obowiązku udzielenia tej bonifikaty. Pierwszą przesłanką jest wystąpienie przerw w dostarczaniu energii elektrycznej, a drugą przekroczenie dopuszczalnego czasu przerw w dostarczaniu tej energii określonego w umowie lub odrębnych przepisach. Prowadzi to właśnie do wniosku, że regulacja powyższa uniezależnia wypłatę bonifikaty od przyczyny przerw w dostawie energii elektrycznej, zaś brak wskazania okoliczności wyłączających obowiązek udzielenia bonifikaty wskazuje na to, że ma on charakter bezwzględny. Bonifikata stanowi zatem obniżenie wynagrodzenia należnego sprzedawcy usługi kompleksowej za niedostarczanie energii na skutek wystąpienia przerw dłuższych niż dopuszczone przepisami prawa.
Niedostarczenie energii należy zatem traktować jako naruszenie standardu świadczenia usługi dystrybucyjnej, skoro zgodnie z art. 4 ust. 1 Prawa energetycznego, przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją energii jest obowiązane utrzymywać zdolność urządzeń, instalacji i sieci do realizacji zaopatrzenia w te paliwa lub energię w sposób ciągły i niezawodny, przy zachowaniu obowiązujących wymagań jakościowych. Zdaniem Sądu Najwyższego, wyrażonym również w uchwale powyższej, celem przepisów przewidujących obowiązek wypłaty bonifikaty jest zmotywowanie przedsiębiorstwa energetycznego do świadczenia usług o jak najlepszej jakości, a w przypadku wystąpienia awarii sieci energetycznej – jak najszybsze usunięcie awarii i przywrócenie dostawy energii elektrycznej.
Co za tym idzie słusznie można mieć ewentualne zastrzeżenia i pretensje do operatora energetycznego, który ewentualnie nie czyni odpowiednich inwestycji, by przeciwdziałać skutkom wichur i nawałnic lub innych niekorzystnych zjawisk, co najmniej nie zabezpieczając użytkowanej infrastruktury (w wielu miejscach Polski zresztą nadmiernie wysłużonej i wyeksploatowanej, a przez to nawet niegwarantującej bezproblemowego działania) przed powyższym, jak również który ewentualnie nie chce lub ewentualnie nie potrafi, choć ma ku temu środki i możliwości, należycie zorganizować szybkiego i bezproblemowego dla odbiorców usunięcia awarii oraz przywrócenia dostaw.
BONIFIKATY ZA INNE NIŻ PRZERWY W DOSTAWIE PRĄDU OKOLICZNOŚCI
Warto na zakończenie nadmienić, że bonifikaty przysługują nie tylko za przerwy w dostawach energii elektrycznej czy za niespełnienie jej norm jakościowych, ale także, zgodnie m.in. z § 42 Rozporządzenia z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną, w przypadku niedotrzymania przez przedsiębiorstwo energetyczne standardów jakościowych obsługi odbiorców, o ile umowa sprzedaży energii elektrycznej lub umowa o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej albo umowa kompleksowa nie stanowią inaczej, odbiorcom przysługują bonifikaty w następującej wysokości:
- za nieprzyjęcie zgłoszeń lub reklamacji od odbiorcy – w wysokości 1/50 przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku kalendarzowym poprzedzającym rok zatwierdzenia taryfy, określonego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego ogłaszanym w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”;
- za nieuzasadnioną zwłokę w usuwaniu zakłóceń w dostarczaniu energii elektrycznej, spowodowanych nieprawidłową pracą sieci – w wysokości 1/15 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
- za odmowę udzielenia odbiorcom, na ich żądanie, informacji o przewidywanym terminie wznowienia dostarczania energii elektrycznej, przerwanego z powodu awarii sieci – w wysokości 1/50 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
- za niepowiadomienie, co najmniej z pięciodniowym wyprzedzeniem, o terminach i czasie planowanych przerw w dostarczaniu energii elektrycznej, w formie ogłoszeń prasowych, internetowych, komunikatów radiowych lub telewizyjnych albo w inny sposób przyjęty na danym terenie, odbiorców zasilanych z sieci o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV – w wysokości 1/50 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
- za niepowiadomienie w formie indywidualnych zawiadomień pisemnych, telefonicznych lub za pomocą innego środka komunikacji elektronicznej, co najmniej z pięciodniowym wyprzedzeniem, o terminach i czasie planowanych przerw w dostarczaniu energii elektrycznej, odbiorców zasilanych z sieci o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV – w wysokości 1/10 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
- za niepoinformowanie na piśmie, co najmniej z tygodniowym wyprzedzeniem, odbiorców zasilanych z sieci o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV o zamierzonej zmianie nastawień w automatyce zabezpieczeniowej i innych parametrach mających wpływ na współpracę ruchową z siecią – w wysokości 1/15 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
- za niepoinformowanie na piśmie, co najmniej z rocznym wyprzedzeniem, odbiorców zasilanych z sieci o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV o konieczności dostosowania instalacji do zmienionych warunków zasilania – w wysokości 1/15 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
- za niepoinformowanie na piśmie, co najmniej z trzyletnim wyprzedzeniem, odbiorców zasilanych z sieci o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV o konieczności dostosowania instalacji do zmienionego napięcia znamionowego, podwyższonego poziomu mocy zwarcia i innych warunków funkcjonowania sieci – w wysokości 1/10 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
- za nieuzasadnioną odmowę odpłatnego podjęcia stosownych czynności w sieci w celu umożliwienia bezpiecznego wykonania przez odbiorcę lub inny podmiot prac w obszarze oddziaływania tej sieci – w wysokości 1/15 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
- za nieudzielenie, na żądanie odbiorcy, informacji w sprawie zasad rozliczeń oraz aktualnych taryf – w wysokości 1/50 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
- za przedłużenie czternastodniowego terminu rozpatrzenia wniosku lub reklamacji odbiorcy w sprawie zasad rozliczeń i udzielenia odpowiedzi, za każdy dzień zwłoki – w wysokości 1/250 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
- za przedłużenie czternastodniowego terminu sprawdzenia prawidłowości działania układu pomiarowo-rozliczeniowego lub czternastodniowego terminu laboratoryjnego sprawdzenia prawidłowości działania układu pomiarowo-rozliczeniowego, za każdy dzień zwłoki – w wysokości 1/250 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
- za uniemożliwienie wykonania dodatkowej ekspertyzy badanego układu pomiarowo-rozliczeniowego, na wniosek odbiorcy złożony w ciągu 30 dni od dnia otrzymania wyniku badania laboratoryjnego – w wysokości 1/15 wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1.
POMOCNE INFORMACJE
Więcej o bonifikatach oraz kwestiach związanych z rynkiem energii elektrycznej na stronie internetowej Urzędu Regulacji Energetyki:
Niezależnie od bonifikat przysługują odbiorcom również roszczenia o odszkodowanie dochodzone na zasadach ogólnych.
Stan prawny na dzień 22.02.2022 r.