Zgodnie z brzmieniem art. 649 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego „Sąd albo notariusz otwiera i ogłasza testament, gdy ma dowód śmierci spadkodawcy”. Otwarcie i ogłoszenie testamentu następuje z urzędu, a więc niezależnie od wniosku osoby zainteresowanej, gdy sąd lub notariusz uzyska dowód śmierci testatora oraz, co oczywiste, sam testament lub testamenty i ma to na celu urzędowe potwierdzenie faktu złożenia, stanu i cech testamentu, zabezpieczenie go przed możliwością usunięcia, zniszczenia lub uszkodzenia, zapewnienie realizacji ostatniej woli spadkodawcy oraz w miarę możności poinformowanie osób zainteresowanych o istnieniu testamentu. Sąd lub notariusz uzyskać muszą skrócony odpis aktu zgonu, by musieć otworzyć i ogłosić złożony testament. Nie jest bowiem możliwe dokonanie otwarcia i ogłoszenia testamentu w sytuacji, gdy śmierć testatora jest znana notariuszowi lub sądowi z innych źródeł. Niezależnie od powyższego, powstaje pytanie czy, a jeżeli tak, to kogo, notariusz lub sąd zawiadamiają o terminie otwarcia i ogłoszenia testamentu oraz o dokonanym otwarciu i ogłoszeniu testamentu?
Odpowiedź na tak postawione pytania daje treść przepisów art. 649 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego oraz art. 652 Kodeksu postępowania cywilnego. Pierwszy z tych przepisów mówi, że „O terminie otwarcia i ogłoszenia nie zawiadamia się osób zainteresowanych, jednakże mogą one być obecne przy tej czynności”, natomiast drugi z nich brzmi następująco – „O dokonanym otwarciu i ogłoszeniu testamentu sąd spadku albo notariusz zawiadamia w miarę możności osoby, których rozrządzenia testamentowe dotyczą, oraz wykonawcę testamentu, tymczasowego przedstawiciela i kuratora spadku. Notariusz niezwłocznie zawiadamia o tym sąd spadku, przesyłając odpis sporządzonego protokołu”.
Co za tym idzie, posiedzenie sądu w przedmiocie otwarcia i ogłoszenia testamentu odbywa się jawnie, jednak o terminie tego posiedzenia nie zawiadamia się osób zainteresowanych, a które mogą być jednak obecne, gdy dowiedziały się o terminie tej czynności i stawiły w sądzie. Inaczej może być jednak w przypadku gdy otwarcie i ogłoszenie testamentu następuje w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po testatorze, kiedy zdarzyć się może, że otwarcie i ogłoszenie testamentu nastąpi na rozprawie wyznaczonej w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku właśnie. Podobnie jest w przypadku gdy otwarcia i ogłoszenia testamentu dokonuje notariusz, bowiem również notariusz nie zawiadamia o tym osób zainteresowanych, a dokonuje tego natomiast w obecności osoby (lub osób), która testament złożyła. Nie może notariusz jednak odmówić uczestnictwa w tej czynności innych osób zainteresowanych.
Jednak, niezależnie od tego, że zainteresowanych nie zawiadamia się o terminie otwarcia i ogłoszenia testamentu, zainteresowani ci, a także, o ile zostali oni ustanowieni, wykonawca testamentu, tymczasowy przedstawiciel oraz kurator spadku, winni zostać już zawiadomieni, w miarę możności, o fakcie dokonania otwarcia i ogłoszenia testamentu.
Przyjmuje się również, że takowe zawiadomienie powinno zawierać nie tylko informację o otwarciu i ogłoszeniu testamentu, ale także o treści rozrządzeń testamentowych spadkodawcy. Samo zawiadomienie w tym przedmiocie powinno nastąpić, abstrahując nawet od treści przepisu, ze względu na to, że data otwarcia i ogłoszenia testamentu powoduje doniosłe skutki prawne w zakresie uprawnień osób, których dotyczą rozrządzenia spadkodawcy, w zakresie choćby ustalenia początku biegu stosownych terminów np. na złożenie stosownego oświadczenia spadkowego. Jeżeli nie zostaną zawiadomione wskazane powyżej osoby, to nie wywołuje to negatywnych skutków procesowych dla takich osób, ale może mieć to znaczenie dla ich sytuacji wynikającej z prawa materialnego, gdzie drogą przykładu wskazać można, że od dnia otwarcia i ogłoszenia testamentu, niezależnie od wiedzy zainteresowanych o tej czynności, rozpoczyna bieg 5-letni termin przedawnienia roszczenia o zachowek.
Osobnego wyjaśnienia wymaga zagadnienie zawiadamiania wyżej wskazanych osób “w miarę możności”. Takie sformułowanie oznacza, że do zawiadomienia należy wykorzystać dane wynikające z treści testamentu oraz z innych akt dotyczących spadku, a także informacje pochodzące od osoby, która złożyła testament, oraz od osób obecnych przy otwarciu i ogłoszeniu testamentu. Jeżeli zatem sąd lub notariusz dysponują wiedzą co do osób (imiona i nazwiska, miejsca pobytu), których rozrządzenia zawarte w treści testamentu dotyczą, to powinni osoby te zawiadomić. Notariusz przy tym niezwłocznie zawiadamia o tym sąd spadku, przesyłając odpis sporządzonego protokołu.